Garść radości, szczypta złości Wojciech Kołyszko, Jovanka Tomaszewska. 18,10 zł. Niedostępny. Wysoko wrażliwe dziecko Aron Elaine w księgarni internetowej WSiP. Zapoznaj się z naszą ofertą już teraz! Doceniaj twórczą postawę i pozwól dziecku błyszczeć w otoczeniu. Pokaż, czym jest przyjaźń – oswajaj dziecko z rówieśnikami. Rozmawiaj o różnych sytuacjach zdarzających się między ludźmi, np. o tym, że nie każda próba zawarcia nowej znajomości musi skończyć się sukcesem. Respektuj obawy – wytłumacz, że każdy bywa Dziecko wysoko wrażliwe może być wysoko wymagające. Dziecko może być też wymagające, mimo że nie jest wysoko wrażliwe, bo dorasta w środowisku, które jest mocno rozregulowane. Pamiętam, że w książce “Self-Reg” Stuarta Shankera jest przykład niemowlęcia, które cały czas płakało, marudziło i nie wiedzieli co z nim zrobić. Zagubieni w szkole. Jak odkryć źródła szkolnych trudności dziecka i pomóc mu je przezwyciężyć. Greene Ross W. 23,86 zł. Do koszyka. Trudne emocje u dzieci. Greene Ross W. 19,90 zł. Do koszyka. Dziecko wysoko wrażliwe to pojęcie, które coraz częściej spotykamy w otaczającej nas rzeczywistości. Choć nie raz jesteśmy świadkami, kiedy maluch nie radzi sobie ze złością, tupie lub krzyczy, to jednak nie musi być oznaką 'złego wychowania'. Kim jest dziecko WWO? Poznaj jego cechy i pomóż mu żyć. #zabawa #zabawazdzieckiem #dziecko #wysokawrażliwość #emocje #potrzeby #rodzice Ten film powstał z fragmentów spotkania organizowanego w ramach grupy wsparci . Dziecko wysoko wrażliwe – czyli jakie? Wysoko wrażliwe dziecko to osoba, która intensywniej odczuwa bodźce i emocje. Tak jak o niektórych mówi się, że są gruboskórni, jeśli chodzi o odczuwanie, tak o dzieciach wysoko wrażliwych można rzec, że pozbawione skóry. Mocniej czują, więcej przeżywają. To jest zaletą, ale w codziennym życiu może sprawiać kłopoty. Dzieci wysoko wrażliwe cechuje wysoko rozwinięta empatia, wrażliwość na innych ludzi i zwierzęta; kreatywność, pomysłowość, artyzm; nieszablonowe prace plastyczne; niestandardowe rozwiązania wyzwań i problemów; silnie rozwinięta intuicja; nieśmiałość, wycofanie, czasem bojaźliwość, lęki w kontaktach społecznych; wrażliwość sensoryczna (np. niechęć do drapiących materiałów, wyczuwanie nawet delikatnych zapachów, niechęć do zabrudzeń); wysoka wrażliwość na ból, zimno, gorąco itp.; preferowanie spokojnych zabaw, niechęć do hałasu, do niespodzianek; skupienie na szczegółach, zauważanie drobnych różnic; perfekcjonizm, używanie słów nieadekwatnych do wieku (profesjonalnych terminów). Jeśli większość lub wszystkie cechy zgadzają się z zachowaniami i osobowością twojego dziecka, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że jest ono wysoko wrażliwe. Czy to problem? Wysoka wrażliwość nie jest chorobą ani zaburzeniem. Intensywniejsze doświadczanie emocji, a także wrażliwość sensoryczna mogą powodować, że bardzo wrażliwe dziecko będzie miało trudności w przedszkolu, szkole, w środowisku rówieśników. W dorosłości wysoko wrażliwe osoby również mogą: mieć problemy z adaptacją w nowym środowisku, nie lubić hałaśliwych miejsc, mieć predyspozycje do niektórych zawodów i trudności z innymi zajęciami. Wrażliwe niemowlę może mieć problemy z zasypianiem, budzeniem się. Z wiekiem może zmieniać się sposób reagowania. Wrażliwe dziecko w przedszkolu może wykazywać lęk i niepokój z powodu hałasu i nadmiaru bodźców. W wieku szkolnym dziecko wrażliwe może preferować spędzanie przerw w bibliotece, a nie na głośnym korytarzu. ‒ Ważne, żeby pamiętać, że wysoka wrażliwość u dzieci to coś więcej niż nieśmiałość, to coś innego niż nadwrażliwość sensoryczna. Wysoka wrażliwość to inny sposób odbierania świata. Jakby to obrazowo ująć, dziecko wysoko wrażliwe widzi więcej kolorów niż inni, widzi je intensywniej i przeżywa intensywniej ‒ tłumaczy Anna Jankowska, opiekunka medyczna. Wysoka wrażliwość może utrudniać codzienność, a przestymulowanie może prowadzić do trudności w zachowaniach, powodować negatywne emocje, smutek, płaczliwość czy agresję. Świadomość wysokiej wrażliwości u dziecka może ułatwić jego funkcjonowanie w rodzinie i w środowisku rówieśników. Jak postępować z dzieckiem wysoko wrażliwym? Jeżeli wiesz, że dziecko jest wysoko wrażliwe, poznaj sposoby, jak mu pomóc: Zachowuj spokój i reguluj swoje emocje – ponieważ dzieci wysoko wrażliwe odczuwają emocje rodziców, współodczuwają z nimi. Wspieraj dziecko w jego emocjach: gdy dziecko jest szczęśliwe, ciesz się razem z nim. Jeśli płacze, skup uwagę na dziecku i okaż mu wsparcie. Unikaj przestymulowania dziecka, nie zabieraj w miejsca głośne (np. koncerty, ale też galerie handlowe). W razie zabrudzenia, oczyść, żeby dziecko nie czuło dyskomfortu. Zapewniaj dziecku poczucie bezpieczeństwa i stabilności, regularny rytm dnia. Nie nalegaj, aby dziecko było duszą towarzystwa, ale też na bezpiecznym gruncie trenujcie umiejętności społeczne. Wybierając szkołę lub przedszkole, sprawdź, w której placówce są małe klasy, a kadra skupiona na uczniach jako jednostkach. Tłumna masowa szkoła może działać przytłaczająco na dziecko wysoko wrażliwe. Mając wysoko wrażliwe niemowlę, szczególnie skup się na utrzymaniu porządku i ciszy blisko dziecka. Unikaj nadmiaru przedmiotów w jego otoczeniu. Bądź blisko dziecka, bo to mu daje poczucie bezpieczeństwa. ‒ Uczniowie z wysoką wrażliwością mogą osiągać sukcesy w szkole, szczególnie w dziedzinach wymagających skupienia, a także w zajęciach artystycznych. Mogą mieć też poważne trudności w relacjach z rówieśnikami, problemy, żeby zgłosić się do odpowiedzi, czuć się przytłoczeni, zagubieni, zniechęceni do szkoły, mogą nie udzielać odpowiedzi, nawet jeśli ją znają – tłumaczy Anna Jankowska, opiekunka medyczna. Czy udać się do specjalisty? Wizyta w gabinecie psychologa, psychiatry, neurologa oraz neurologopedy jest niezbędna, jeśli wysoka wrażliwość utrudnia codzienne funkcjonowanie zarówno samemu dziecku, jak i jego rodzinie. Zanim udamy się z dzieckiem do specjalisty, możemy wykonać test na wysoką wrażliwość. Należy jednak brać pod uwagę, że testy są jedynie sugestią, a nie diagnozą. Przyczyną podobnych zachowań i reakcji mogą być zaburzenia ze spektrum autyzmu, mutyzm wybiórczy, zaburzenia integracji sensorycznej. Przydatnymi lekturami dla rodziców wrażliwych dzieci są książki autorstwa Elaine N. Aron. Ta amerykańska psycholożka i badaczka napisała wiele publikacji, które mogą pomóc rodzicom, „Naucz się kochać wysoką wrażliwość. Ćwiczenia” „Wysoko wrażliwi. Jak funkcjonować w świecie, który nas przytłacza” „Wysoko wrażliwi i miłość” „Wysoko wrażliwi rodzice” „Wysoko wrażliwe dziecko. Jak zrozumieć dziecko i pomóc mu żyć w przytłaczającym świecie” ‒ w książce znajdziemy test sprawdzający wysoką wrażliwość dziecka (test dostępny w kilku wersjach również w Internecie, można znaleźć pod nazwami test HSP lub WWO – highly sensitive person/wysoko wrażliwa osoba). Cechy wysoko wrażliwego dziecka wpływają na jego codzienne funkcjonowanie i zachowanie nie tylko w domu, ale również w szkole. Taki uczeń często mierzy się z wieloma trudnościami: przestymulowaniem, zmęczeniem, trudnościami w funkcjonowaniu w sytuacjach rywalizacji, w działaniu pod presją (szczególnie presją czasu) oraz trudnościami w nawiązaniu relacji społecznych. Ich delikatny system nerwowy przez wiele godzin dziennie zmuszony jest do funkcjonowania w hałasie, tłoku, pośpiechu, narażony na stres w wyniku zmiany pomieszczeń klasowych, nauczycieli i programów. Niestety nauczyciele często nie mają czasu na wnikanie w problemy dzieci, rozmowy z nimi. Bywają bezradni wobec negatywnych wzorców zachowań przekazywanych przez rodziców, a przede wszystkim zmuszeni są by realizować, często przeładowany, program. Natomiast niech to nie zwalnia nas z życzliwości, empatii i wrażliwości. Oto kilka wskazówek, jak możemy wspierać Wysoko Wrażliwe Dzieci w szkole: poprzez akceptację i szanowanie zachowań wyglądających, jak np. “bujanie w obłokach”; poprzez empatyczną komunikację; poprzez pomoc w wyciszeniu się i pozwoleniu na przeżywanie emocji; poprzez rozmowę na temat wrażliwości i zasobów dziecka. Osoba wysoce wrażliwa doświadcza świata inaczej niż inni. Ze względu na biologiczne różnice, z którymi się urodziła, jest bardziej świadoma pewnych odmienności, a także głęboko przetwarza informacje. Jak wspierać taką osobę, jeśli znajduje się w grupie dzieci o innym stopniu wrażliwości? Czy można ułatwić jej funkcjonowanie, by jej rozwój przebiegał prawidłowo? KIM JEST WWO? Wysoko wrażliwa osoba (WWO) to termin stworzony do określenia grupy ludzi, których mózgi bardzo głęboko przetwarzają wszystkie informacje, w tym emocje, myśli i bodźce sensoryczne. To sprawia, że ​​są bardziej wrażliwi, zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie, w porównaniu z innymi ludźmi. Osoba wysoko wrażliwa posiada cechę temperamentu, którą profesjonalnie określa się wrażliwością przetwarzania sensorycznego. Cecha ta opisuje zarówno pozytywne, jak i negatywne, międzyludzkie różnice we wrażliwości na środowisko. Samo pojęcie wysoko wrażliwej osoby zostało wprowadzone przez dr Elaine Aron (psycholożkę i autorkę książki Wysoko wrażliwi, wydanej w 1996 r.). Dzięki sukcesowi tej publikacji zostało ono spopularyzowane i coraz częściej używane jest przez osoby interesujące się własnym rozwojem. Warto pamiętać, że wysoka wrażliwość to cecha osobowości, a nie zaburzenie czy też choroba. Samo pojęcie nie jest jeszcze naukowo do końca określone. Według dr Elaine Aron szacuje się, że ok. 20% populacji rodzi się z wyższą wrażliwością na przetwarzanie sensoryczne. Oznacza to, że ​​ układ nerwowy takich osób przetwarza informacje bardziej szczegółowo, niż to występuje u innych. Tak dokładne przetwarzanie, mimo swoich plusów, może prowadzić do nadmiernej stymulacji. WYSOKO WRAŻLIWE DZIECKO Jest bardzo prawdopodobne, że w każdej grupie znajduje się kilka wysoko wrażliwych dzieci. Wysoka wrażliwość wiąże się zarówno z pozytywnymi cechami, jak i tymi, które mogą utrudniać ogólne funkcjonowanie. Dla części wysoko wrażliwych dzieci problemem jest ich wysoka wrażliwość na hałas, zwykle nieodłącznie związanym z przebywaniem w tłumie dzieci. Także zdobywanie pewnych umiejętności społecznych zajmuje im trochę więcej czasu, co może skutkować przypisaniem im „łatki” nieśmiałych i wycofanych. Wiele wysoko wrażliwych osób reaguje emocjonalnie na wszelkie niesprawiedliwości, a także z trudnością dostosowuje się do zmian i bycia „pod presją”. Poprzez swoje przeczulenie na wszelkie bodźce, łatwo czują się przytłoczeni własnymi emocjami. Zrozumienie WWO może obudzić wrażliwość u innych osób, przebywających razem z nimi. Szkolenia nauczycieli na temat osób bardzo wrażliwych prawie jednak nie występują. Z pewnością jest to obszar, który wymaga większej uwagi systemu edukacji. Nieznajomość potrzeb i funkcjonowania WWO może prowadzić do niepotrzebnego etykietowania, czego można by łatwo uniknąć, gdyby nauczyciele stali się bardziej świadomi tego problemu i zaczęli stosować skuteczne strategie na swoich zajęciach. Wielu z nauczycieli wskazuje, że wiedzieli, że niektórzy z ich uczniów są bardziej wrażliwi, ale nie byli w pełni zaznajomieni z pojęciem osób wysoko wrażliwych. Zapytani o to, jak dbają o swoich wrażliwych uczniów, często odpowiadali, że zwykle próbują bardziej zaangażować ich w zadania lub zadawać im otwarte pytania, jednak bez świadomości, czy to naprawdę jest najlepsze wsparcie. Niektórzy wspominają także, że brakuje dostępnych zasobów, a uczniowie, którzy gorzej radzą sobie z nauką, a także ci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i niepełnosprawnościami, są zwykle postrzegani priorytetowo. Nauczycielom trudno było określić, jak zapewnić wysoko wrażliwym uczniom prawidłowe warunki rozwoju. Jest to kluczowy problem, gdyż w sytuacji, kiedy bardzo wrażliwi uczniowie znajdują się w sprzyjającym środowisku, osiągają lepsze oceny i wyższy poziom umiejętności społecznych (Baryła-Matejczuk, 2020). ZNAKI SZCZEGÓLNE Dziecko wysoko wrażliwe może powoli odpowiadać na pytania, a także odpowiadać nietypową konstrukcją zdania. Bardzo łatwo nadmiernie się stymuluje i nie radzi sobie dobrze z terminowością lub presją czasu. Zdarza się też, że reaguje emocjonalnie i z trudnością przyjmuje krytykę. Warto, by nauczyciele uświadomili sobie te różnice na początku drogi edukacyjnej tych dzieci i zrozumieli, że dostrzeżenie tych znaków może pomóc w rozpoczęciu procesu ich identyfikacji. Częścią tego procesu powinno być również ostrożne określanie dzieci jako „nadwrażliwych” lub „zbyt delikatnych”, aby ich nie etykietować na starcie. Może to dotyczyć zwłaszcza chłopców, dla których bycie wrażliwym w społeczeństwach, w których oczekuje się, że mężczyźni będą twardzi i silni, jest bardzo trudne. Używanie negatywnych określeń przy nazywaniu zachowań, które odbiegają od tych rzekomych norm, może być szkodliwe dla ich rozwoju. Najważniejszym zadaniem w kontekście pracy z dziećmi wysoko wrażliwymi jest zapewnienie nauczycielom dostępu do zasobów i zwiększenie świadomości tego problemu – co z kolei może mieć duży wpływ na jakość nauczania i uczenia się. WYZWANIE DLA EDUKACJI Temat wrażliwości w literaturze psychologicznej opisywany jest na różne sposoby. Psychologia rozwojowa kładzie nacisk na wrażliwość dziecka przede wszystkim jako gotowość lub podatność na określone wpływy, których celem jest rozwinięcie pewnych funkcji lub doskonalenie pewnych umiejętności. W tym przypadku wrażliwość opisuje się w odniesieniu do interakcji z otoczeniem, na którą składają się cechy dziecka, zasoby środowiskowe, a także jakość relacji dziecka z otoczeniem (Brzezińska, 2003). Wysoka wrażliwość u dzieci może być odbierana przez rodziców i nauczycieli jako dysfunkcja lub deficyt. Dziecko, którego reakcje w dużej mierze różnią się od reakcji rówieśników, staje się problemem, a rodzice mogą martwić się o jego zdolność do radzenia sobie z rzeczywistością przedszkolną i szkolną. Warto, by wysoka wrażliwość była jednak postrzegana jako indywidualny zasób dziecka i jego potencjał. Niektórzy określają ją jako zaletę, której pojawienie się wymaga zapewnienia odpowiednich warunków podtrzymujących. ZALETY I WADY WRAŻLIWOŚCI Liczne badania wykazały, że sama wysoka wrażliwość nie jest zaburzeniem, jednak w niesprzyjających warunkach może wiązać się z licznymi trudnościami. Dzieci bardzo wrażliwe określane są jako reaktywne, łatwo podatne na stres, nieśmiałe, zahamowane w zachowaniu. Jednak w sprzyjającym środowisku dzieci wysoko wrażliwe radzą sobie lepiej niż ich rówieśnicy: osiągają lepsze stopnie w szkole, mają bardziej konstruktywne postawy moralne, wyższy poziom kompetencji społecznych, wyższy poziom samoregulacji i większe poczucie bezpieczeństwa. Szczególnie ważne jest środowisko, w którym się rozwijają. Wysoka wrażliwość stanowi o ogromnym potencjale i w warunkach wspierających będzie działać na korzyść dziecka, alternatywnie w warunkach szkodliwych zwróci się przeciwko niemu i będzie miało negatywny wpływ na jego funkcjonowanie. Bardzo wrażliwy i reaktywny układ nerwowy może w korzystnych warunkach wspierać rozwój kreatywności, intuicji i nieszablonowego myślenia. W niekorzystnych warunkach może ulec przeciążeniu i prowadzić do dezorganizacji, zmniejszając produktywność dziecka i obniżając jego samoocenę. STRATEGIE UŁATWIAJĄCE PRACĘ Z DZIECKIEM WRAŻLIWYM Wiele metod terapeutycznych i rozwojowych, które polecane są dla dzieci wysoko wrażliwych, może przynieść korzyści także dzieciom nieposiadającym tej cechy. Jest to szczególnie istotna informacja dla nauczycieli pracujących z dużą grupą dzieci, gdy maleją szanse na indywidualne podejście do każdego z dzieci. Techniki medytacyjne i oddechowe doskonale sprawdzą się jako ćwiczenia pomiędzy kolejnymi zadaniami. Zatrzymanie się „w biegu” często jest trudne z uwagi na dużą ilość zadań, jednak umiejętność wyciszenia się i skupienia na chwili „tu i teraz” przyniesie długofalowe korzyści. Edukacja na temat emocji, radzenia sobie z nimi i panowania nad własnym ciałem może być doskonałym punktem rozpoczęcia rozmowy na temat dojrzewania. RODZIC I NAUCZYCIEL Bardzo istotna jest współpraca nauczyciela z rodzicem. Większość bardzo wrażliwych osób dąży do perfekcjonizmu i wiele od siebie oczekuje. Rozmowy na ten temat z dzieckiem, zarówno w przedszkolu czy szkole, jak i w domu, mogą zdjąć część presji narzuconej sobie przez dziecko. Dzieci wysoko wrażliwe preferują nauczanie poprzez bezpośrednie instrukcje indywidualne. Nie lubią występować przed grupą. Rolą nauczyciela jest dostrzeżenie potrzeb dziecka, które dopiero przy prawidłowym wsparciu może osiągnąć szczyt swoich możliwości, zarówno edukacyjnych, jak i społecznych. Dzieci wysoko wrażliwe chętniej będą wykonywać prace grupowe w gronie znanych sobie osób (przyjaciół), niż nieznajomych. Ten aspekt jest dość newralgiczny, gdyż może powodować opór w nauczycielu, by mimo wszystko „popychać” dziecko w kierunku nieznanego. Istotne będą indywidualne podejście i świadomość konsekwencji danych wyborów. Niemniej ważną rolę odgrywają czynniki, do których zwykle nie przywiązuje się szczególnej wagi. Dużo kolorów w wystroju sali i zbyt duża ilość światła mogą wpływać na nadmierne przebodźcowanie i tym samym zmniejszenie zdolności do rozwoju dziecka wysoko wrażliwego. Rodzice dzieci wysoko wrażliwych mogą w szczególny sposób przyczynić się do wsparcia rozwoju swoich dzieci, stając się niejako nauczycielami pedagogów swojego dziecka. Zwykle rodzic ma już określoną wiedzę i świadomość problemów, z jakimi może borykać się jego dziecko z uwagi na jego wysoką wrażliwość. Z racji tego warto, by rodzic uświadamiał nauczyciela, jakie mogą być reakcje dziecka na poszczególne elementy, jak można wesprzeć dziecko, gdy czuje się przytłoczone ilością bodźców. Otwartość nauczyciela i chęć wysłuchania rodzica stanowią tutaj główne czynniki umożliwiające odnalezienie się dziecka w środowisku szkolnym. WSPARCIE DZIECKA Nowe i nieznane sytuacje sprawiają, że WWO czuje się niekomfortowo. Zwykle osoby wysoko wrażliwe preferują powtarzalne, ustrukturyzowane zajęcia, zasady i rytuały. W sytuacjach niejasnych, bez struktury, osoby WWO stają się nerwowe, pełne niepokoju i trudno im zachować wewnętrzną równowagę. Oczywiście, środowisko przedszkolne nie jest w stanie zapewnić idealnych warunków w tym aspekcie, gdyż nieprzewidziane sytuacje zdarzają się dość często, jednak wiedza na ten temat może pomóc nauczycielowi zareagować w odpowiedni sposób i okazać więcej zrozumienia, gdy dziecko poczuje się zagrożone. Wystarczy kilka słów w kierunku dziecka, które okazuje stres w nieznanej sytuacji, by pomóc mu uporać się z trudnymi dla niego emocjami. Dla dziecka wysoko wrażliwego bliskie relacje są bardzo ważne, jednak preferują małe grono przyjaciół. Większe grupy ludzi i duże przestrzenie są postrzegane przez nich negatywnie i z niechęcią biorą udział w zajęciach, które zmuszają je do interakcji z dużą liczbą osób. Także wszelkie konflikty mają negatywny wpływ na WWO. Mogą powodować trudności w utrzymaniu koncentracji na zajęciach, a nawet później, gdy znajdą się już w domu. Ważne jest, aby nauczyciel potrafił zauważyć, że dzieje się coś istotnego w grupie przedszkolnej. Szybka reakcja może wspomóc zażegnanie konfliktu i utrzymanie równowagi w klasie. KLUCZOWE OBSZARY DO PRACY Stworzenie odpowiednich warunków do rozwoju dziecka wysoko wrażliwego wymaga od rodziców i nauczycieli zrozumienia potrzeb dziecka i zaoferowania pomocy w rozwoju w czterech kluczowych obszarach: rozwoju poczucia własnej wartości, zmniejszenia poczucia wstydu, dyscypliny i umiejętnego uznania własnej wrażliwości (Aron 2002). Samoocena u dzieci bardzo wrażliwych jest zwykle nieumyślnie obniżona. Podatność na krytykę i ostrą krytyką samego siebie to dwa czynniki kształtujące niską samoocenę. Charakterystyczne przewidywanie czarnych scenariuszy upodabnia je do osób cierpiących na depresję (Taylor, Brown 1988). Kluczowe zadania zarówno rodziców, jak i nauczycieli w tym zakresie powinny koncentrować się na pomaganiu dziecku w podniesieniu jego samooceny, poprzez uznanie i pochwałę za nawet najmniej istotne (z perspektywy rodzica lub nauczyciela) osiągnięcia i inicjatywy, użycie starannego doboru słów podczas udzielania informacji zwrotnej i podkreślenie mocnych stron dziecka. Dzieci wysoko wrażliwe mają szczególną skłonność do silnego odczuwania wstydu i poczucia winy. Z tego powodu konieczne jest unikanie sytuacji, które mogą prowadzić do wzrostu poczucia wstydu i obwiniania się. Dzieci takie częściej niż ich rówieśnicy obwiniają siebie za trudne sytuacje. Zarówno rodzic, jak i nauczyciel powinni dołożyć wszelkich starań, aby nie narażać ich na sytuacje, które wywołują w nich dane emocje lub są w ten sposób przez nie postrzegane. Badania potwierdziły, że bardzo wrażliwe dzieci w naturalny sposób uwewnętrzniają kodeks moralny. Trudniej jest im zaakceptować sytuacje, w których angażują się w czynności związane z dezaprobatą (np. zniszczenie zabawki), i mają poczucie niespełnienia oczekiwań innych. Z tego powodu rodzice i nauczyciele muszą kreatywnie wykorzystywać wyobraźnię, aby uniknąć sytuacji kary lub krzyku na dziecko, które mogą być odebrane przez dziecko jako zbyt surowe i nie przyniosą pożądanego efektu. Dzieci wysoko wrażliwe szybciej poddają się poczuciu dyskomfortu i znacznie szybciej tracą cierpliwość, a kiedy tak się dzieje, trudniej jest im być posłusznym rodzicom czy nauczycielom. Zapobieganie takim stanom nie jest oznaką ulegania kaprysom dziecka, ale formą zaspokajania jego potrzeb. Czwartym kluczowym wymiarem wysoce wrażliwego dziecka jest odpowiednia do wieku rozmowa o wysokiej wrażliwości. Zrozumienie własnej wrażliwości nie tylko sprzyja rozwojowi wysokiej samooceny dziecka, ale także umożliwia ustalanie granic. Rozmowa na ten temat umożliwi dziecku nawiązanie satysfakcjonujących relacji bez obawy przed odrzuceniem, z pełną świadomością prawa do niepodejmowania pewnych czynności lub uczestniczenia w sytuacjach, które sprawiają, że czuje się niekomfortowo. PODSUMOWANIE Najodpowiedniejszą formą wsparcia nauczycieli i wychowawców w przygotowaniu ich do pracy z dziećmi wysoko wrażliwymi jest wyposażenie ich w wiedzę z zakresu wysokiej wrażliwości – pomoc w zrozumieniu, jak bardzo wrażliwe dzieci różnią się od innych dzieci i jakie są ich potrzeby, a także wyposażenie ich w narzędzia. Specyficzne style i metody pracy z dziećmi wysoko wrażliwymi (zapoznanie ich z elementami interwencji i samoregulacji opartej na temperamencie, edukacji somatycznej, uważności). Wysoko wrażliwe dzieci nie lubią odgórnego autorytetu, który daje im rozkazy. Dając dziecku możliwość zaprezentowania swoich przemyśleń, uzyska się zdecydowanie lepsze efekty. Także dając wybór, zamiast odgórnie narzuconych reguł, sprawia się, iż wysoko wrażliwe dzieci są w stanie rozwijać swój potencjał. One potrzebują wyborów, muszą wiedzieć, że w placówce oświatowej mają głos i wybór. Bez możliwości wyboru denerwują się i są sfrustrowane. Praca z dzieckiem wysoko wrażliwym wymaga zdobycia dodatkowej wiedzy, a także przygotowania praktycznego. Jednakże jego ścieżka edukacji może przynieść nagrodę w postaci pilnego i oddanego ucznia, którego rozwój przerośnie oczekiwania nauczycieli. Źródło: Autor: Anna Bajus Kiedy wysoko wrażliwe dzieci będą starsze, przystosują się do otaczającego świata, najpierw jednak potrzebują, by świat przystosował się do nich. Elaine Aron Wysoka wrażliwość jest naturalną, wrodzoną cechą związaną z temperamentem lub indywidualnymi warunkami neurologicznymi, dotyczy ona 15–20% społeczeństwa i nie jest zaburzeniem. Dlatego jako nauczyciele powinniśmy być przygotowani na pracę z dzieckiem, które ma właśnie taką cechę, i wiedzieć, jak ułatwić mu funkcjonowanie w systemie edukacji. DOES, czyli czwórka wysokiej wrażliwości Możemy wyróżnić cztery aspekty wysokiej wrażliwości. Warto przy tym podkreślić, że wszystkie one powinny wystąpić u dziecka wysoko wrażliwego, w przeciwnym wypadku można przypuszczać, że dane dziecko nie ma tej Głębokie przetwarzanie – dziecko odbiera z otoczenia bodźce i analizuje je, dzięki czemu ma wyższy poziom świadomości – tej skoncentrowanej zarówno na środowisku zewnętrznym, jak i na samym sobie, czyli płynącej z wnętrza. Warto zauważyć, że tych bodźców może być naprawdę sporo, co prowadzi do przestymulowania. Ryc. 1. Cztery aspekty wysokiej wrażliwości według E. Aron Łatwość ulegania przestymulowaniu – dotyczy to uczucia nadmiernego przeciążenia układu nerwowego. Analizując tę reakcję, należy wziąć pod uwagę fakt, że życie dziecka wysoko wrażliwego jest niezwykle intensywne z uwagi na nadmiar myśli i doznań. Taki uczeń w każdej minucie analizuje sygnały płynące z własnego wnętrza (np. rozdrażnienie, pragnienie, uczucie głodu), z otoczenia (np. hałas, nieprzyjemny zapach, temperatura), w którym przebywa, oraz sygnały społeczne (np. kolega jest smutny, ktoś coś powiedział, nauczycielka popatrzyła na ucznia w określony sposób). Gdy uczeń wysoko wrażliwy jest niepewny, może sprawiać wrażenie wycofanego, zagubionego, nieśmiałego lub też nadmiernie aktywnego, pobudzonego. To wszystko silne stresory, które prowadzą do wzmożonej męczliwości w sferze fizycznej i psychicznej. Naturalną koleją rzeczy jest to, że przestymulowany uczeń będzie szukał samotności, odosobnienia i ciszy. Ponieważ układ nerwowy jest przeczulony, dochodzi do głosu reaktywność emocjonalna. Reaktywność emocjonalna (połączona z empatią) – dzieci wysoko wrażliwe dużo częściej niż rówieśnicy silnie reagują emocjonalnie na doświadczenia o zabarwieniu zarówno pozytywnym, jak i negatywnym. Głębokie odczuwanie prowadzi do impulsywnych reakcji emocjonalnych, które następują nagle, a uspokojenie i odzyskanie równowagi trwa długi czas. Z naszej perspektywy często te reakcje są nieadekwatne do sytuacji, jednak przyglądając się bliżej wrażliwcom, można stwierdzić, że ich zachowania są w pełni zasadne. Duże znaczenie ma również wysoki poziom empatii, która polega na współodczuwaniu tego, czego doznają inne osoby. Dodatkowo wysoko wrażliwy uczeń ma umiejętność wyczuwania emocji i nastrojów innych i ulegania im. Wyczulenie na subtelne bodźce – dzieci wysoko wrażliwe mają nadzwyczajnie wyostrzone zmysły, wyskoki poziom myślenia i odczuwania. Oznacza to reagowanie nie tylko na bodźce zmysłowe, ale również na wszelkie zmiany w zachowaniu i wyglądzie osób z otoczenia. Warto podkreślić, że uczeń wysoko wrażliwy potrafi wyczuwać stany i nastroje innych ludzi. Widzi, słyszy i odczuwa znacznie więcej niż osoby niewrażliwe. Bardziej szczegółowej typologii dzieci wysoko wrażliwych dokonała Julie B. Rosenshein. Wysoka wrażliwość może iść w parze z nieśmiałością, lękliwością, wstydliwością, introwersją, jednak nie jest to regułą. Warto być ostrożnym w rozpoznawaniu wysokiej wrażliwości, ponieważ może ona współwystępować z pewnymi zaburzeniami lub może być z nimi mylona (zespół Aspergera, ADHD, zaburzenia integracji sensorycznej, zaburzenia lękowe, zaburzenia nastroju itp.). Co możemy zrobić, by ułatwić uczniowi funkcjonowanie w szkole? Po pierwsze, daj czas – dziecko wysoko wrażliwe ma wyjątkowy układ nerwowy, który nie pozwala mu wchodzić automatycznie w nowe sytuacje (adaptacja oraz każda nowość), oraz potrzebuje dużo czasu i przestrzeni. Oznacza to, że nie zawsze angażuje się w różne aktywności, nie zawsze nawiązuje relacje, nie zawsze jest „śmiałe”. Często jest zamyślone, ciche, wolniej oswaja się z nowym otoczeniem, bacznie obserwuje wszystko, co dzieje się wokół, analizuje i przetwarza wszystkie informacje. Również podejmowanie decyzji jest dla niego ogromnym wyzwaniem, ponieważ opiera się na konieczności zebrania wielu szczegółów oraz rozważenia całej masy argumentów. Gdy uczeń wysoko wrażliwy jest niepewny, może sprawiać wrażenie wycofanego, zagubionego, nieśmiałego lub też nadmiernie aktywnego, pobudzonego. W obydwu przypadkach warto dać mu czas, tutaj nie sprawdza się zachęcanie, ponaglanie, pomocne mogą być natomiast przyjazne komunikaty typu: „Pamiętaj, że jestem tutaj – kiedy będziesz gotów, możesz dołączyć”. Praktyka pokazuje, że w sprzyjających warunkach dziecko szybko nabiera ufności i zaczyna uczestniczyć w szkolnych aktywnościach. Po drugie, nie etykietuj – ważne jest, żeby pedagog akceptował i doceniał różnorodność, by szanował indywidualne cechy ucznia i uwzględniał je wszystkie w nauczaniu i wychowaniu. Takie podejście daje szansę na rozwój dziecka. Natomiast ogromnym utrudnieniem może być sytuacja, w której nauczyciel postrzega ucznia wyłącznie przez pryzmat jego wysokiej wrażliwości. Wrażliwość to tylko element, każdy z nas ma swoje mocne i słabe strony, ma swoje cechy, temperament, możliwości intelektualne itp. To całokształt powinien stać się determinantem w procesie edukacyjnym. Po trzecie, przygotuj się na nie zawsze łatwe pytania – uczeń wysoko wrażliwy lubi dyskusje, zadaje dużo filozoficznych pytań, interesuje się kwestiami, o które rzadko podejrzewamy człowieka w tym wieku. To może być irytujące, gdy prowadzisz lekcje, a uczeń wciąż wybija cię z rytmu. Dobrym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest zaproponowanie dziecku, by notowało wszystkie sprawy, które zaprzątają jego myśli. Ma szerokie zainteresowania, czasami jednak z powodu nadmiernego analizowania nie jest w stanie kończyć rozpoczętej czynności. Warto zachęcać go do uczestnictwa w zajęciach dodatkowych, zgodnych z jego preferencjami i zainteresowaniami. Tab. 1. Dziecko wysoko wrażliwe – typologia według Julie B. Rosenshein1 Wrażliwość fizyczna Wrażliwość duchowa Wrażliwość społeczna Wrażliwość emocjonalna Dziecko jest wrażliwe na hałasy, dźwięki o różnym natężeniu, drażni je światło. Zdarza się, że przeszkadzają mu ubrania (metki, guziki, rzepy itp.). Ponadto często występują sprecyzowane preferencje dotyczące smaków czy nawet temperatury. Dziecku przeszkadzają niektóre zapachy czy konsystencja pokarmów. Zwykle dzieci wrażliwe fizycznie preferują wygodne ubrania, występuje też wrażliwość na ból czy zabiegi pielęgnacyjne ciała (obcinanie paznokci, czesanie włosów itp.). Najczęściej preferują określony typ dotyku, pochodzący od konkretnych osób. Są wrażliwe sensorycznie, co przejawia się potrzebą przestrzeni wokół siebie, szczególnie gdy znajdują się wśród innych ludzi. Często mogą występować infekcje czy alergie Uczeń wrażliwy duchowo przejawia dużą intuicję oraz potrzebę autonomii. Wykazuje też zainteresowanie rzeczami stałymi, nie lubi niespodzianek, nieprzewidywalności. Poza tym nie lubi być okłamywany, ma potrzebę prawdy, autentyczności. Często unika sytuacji, kiedy ktoś szepce w jego towarzystwie, uznaje to bowiem za nieszczere. Uczeń wrażliwy duchowo działa we własnej przestrzeni czasowej, co oznacza, iż przejście od jednej do innej aktywności sprawia mu problem. Dziecko często jest multizadaniowe, przy jednoczesnym popadaniu ze skrajnej nudy do maksymalnego zafascynowania. Uczeń taki preferuje kontrolę nad sytuacją, poczucie bezpieczeństwa związane np. z zasypianiem Uczeń przejawiający wrażliwość społeczną ma trudności ze zmianą zadań, aktywności, stanów. Przejawia się to w częstym szukaniu samotności lub ograniczaniu kontaktu wyłącznie do najbliższych osób. Mogą pojawić się problemy w nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji, dziecko czuje się zmęczone innymi, kontaktami z nimi. Jeśli już uda się nawiązać relację, to często jest ona trudna, gdyż dziecko lubi nadawać wszystkiemu własne tempo, obserwuje, wyczekuje momentu, kiedy może poczuć się pewnie. Dziecko wrażliwe społecznie preferuje sposób działania poprzedzony konkretnym planem. Jeśli ma współtworzyć grupę, preferuje trzymanie się na uboczu bądź przodowanie. Dziecko często ma problem ze zmianą stałego otoczenia, np. w sytuacji inicjacji szkolnej lub przedszkolnej. Lubi móc decydować o sobie, mieć wybór Dziecko przejawia duże wyczulenie na nastroje innych osób, co powoduje, iż doświadcza intensywnych emocji, które wyrażane są w sposób otwarty i gwałtowny. Nie lubi sytuacji, gdy ktoś je obserwuje, ocenia, wyraża się krytycznie na jego temat. Zazwyczaj dziecko lubi wyrażać swoje uczucia i emocje poprzez sztukę i prace kreatywne (opowiadania, rysunki, taniec). Dziecko wrażliwe emocjonalnie często analizuje zachowania swoje i innych osób, potrzebuje też wsparcia w sferze regulowania emocji. Emocje innych osób, zwłaszcza z bliskiego otoczenia, wpływają na ich stan, często powodując przeciążenie Po czwarte, uwzględnij poziom pobudzenia – proces uczenia się ma najlepsze efekty, gdy pobudzenie jest pośrodku, gdy dziecko uzyska równowagę w tym obszarze. W przypadku dzieci wysoko wrażliwych to nie jest takie... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? 10 wydań magazynu "Życie Szkoły" Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online Możliwość pobrania materiałów dodatkowych ...i wiele więcej! Sprawdź Szacuje się, że nawet 20 proc. populacji jest wysoko wrażliwa. Cecha ta daje o sobie znać od najmłodszych lat życia. Jak rozpoznać wysoko wrażliwe dziecko? Oto prosty kwestionariusz przygotowany przez psycholożkę. Więcej ciekawych tematów znajdziecie na Zobacz wideo Wrażliwość to wada czy zaleta? O wysokiej wrażliwości osobowości (WWO) mówi się coraz częściej w mediach, powstaje wiele poradników na ten temat. Jest to nieodłączna cecha związana z budową układu nerwowego. Nadwrażliwe osoby są wyjątkowo podatne na różne bodźce. Cecha ta występuje zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. I co bardzo istotne - daje o sobie znać od najwcześniejszych lat życia. Jak rozpoznać wysoko wrażliwe dziecko?Elaine Aron, prekursorka badań nad nadwrażliwością, w książce "Wysoko Wrażliwe Dziecko. Jak je zrozumieć i pomóc mu żyć w przytłaczającym świecie", wymieniła cechy, które wyróżniają wysoko wrażliwe dzieci oraz zamieściła kwestionariusz dla rodziców. Jeśli prawdziwe będzie przynajmniej 10 z poniższych stwierdzeń, oznacza to, że twoje dziecko jest wysoko je przestraszyć;ma delikatną skórę, mówi często, że drażnią je szwy w metkach, czy np. metki na ubraniach,bywa zdezorientowane w głośnych miejscach;surowe kary nie motywują go (lepiej działają łagodne wskazówki i uwagi);używa skomplikowanego słownictwa;jest wrażliwe na wszelkie zapachy;ma inteligentne poczucie humoru;zdaje się obdarzone intuicją;trudno jest mu zasnąć po dniu pełnym wrażeń;stresuje się, gdy ma do wykonania zbyt wiele zadań;chce się przebrać, jeśli jego ubranie jest wilgotne lub zabrudzone piaskiem;zadaje wiele pytań, w tym głębokie, skłaniające do refleksji;stara się robić wszystko perfekcyjnie;zauważa cierpienie i stres innych ludzi;woli spokojne zabawy;jest bardzo wrażliwe na ból;lubi być samo;jest ostrożne;najlepiej funkcjonuje wtedy, gdy w jego otoczeniu nie ma obcych osób;bardzo odczuwa wrażliwość w badaniachWarto pamiętać o tym, że wysoka wrażliwość nie jest to chorobą ani zaburzeniem. To nieodłączna cecha związana ze specyficzną budową układu nerwowego. Przekłada się to na wyjątkową podatnością na różne bodźce. Nie nabywamy jej z wiekiem ani z niej nie wyrastamy. Osoba wysoko wrażliwa (Highly Sensitive Person) taka się po prostu dotyczące tej kwestii rozpoczęła na początku lat 90. XX wieku wspomniana już amerykańska psycholożka Elaine Aron. Owocem jej wieloletnich prac była wydana w 1995 roku książka "Wysoko wrażliwi". Jak podkreśla psycholożka, trudno jest ustalić dokładny odsetek nadwrażliwych osób w populacji. Szacuje się jednak, że wrażliwcy stanowią od 15 do 20 procent. Nie oznacza to natomiast, że pozostałe osoby są zupełnie niewrażliwe. Wrażliwość może mieć różne poziomy. Wasze historie i opinie są dla nas ważne. Czekamy na Wasze listy i komentarze. Piszcie do nas na adres: edziecko@ Najciekawsze listy opublikujemy.

dziecko wysoko wrażliwe w szkole